Τα δεσμά της Ζυρίχης και οι χαμένες ευκαιρίες
Τρίτη 28 Μαρτίου 2023
ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ
Δεν υπάρχει Ελληνοκύπριος, σήμερα, που να μην παρακαλεί και με τα είκοσι του νύχια, κατά που έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, να επιστρέφαμε στο σύνταγμα της Ζυρίχης. Ακόμα και οι νεότεροι αήττητοι και Τουρκοφάγοι της εποχής μας θα παρακαλούσαν να επιστρέφαμε γονυπετείς στο καθεστώς της Ζυρίχης και του ενιαίου κράτους και ας είχαμε Τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο, και τρεις Τουρκοκύπριους υπουργούς και Τουρκοκύπριο γενικό ελεγκτή και Τουρκοκύπριους ζαπτιέδες. Αλλά, στις 3 Οκτωβρίου, 1964 ο «Φιλελεύθερος» (όπως μας πληροφορούσε προχτές) «έγραφε για την πρόθεση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου να ζητήσει απαλλαγή της Κύπρου από τα δεσμά της Ζυρίχης κατά τη Διάσκεψη των Αδεσμεύτων χωρών στο Κάιρο». Σύμφωνα με την έκδοση εκείνη, η εφημερίδα πληροφορούσε τους διψασμένους για γνώση αναγνώστες πως «ό,τι επιδιώκει η Κύπρος είναι η απεριόριστος ανεξαρτησία, πλήρης κυριαρχία και ελευθερία του λαού ν΄ αποφασίση δια το μέλλον βάσει των αρχών περί αυτοδιαθέσεως του ΟΗΕ».
Όταν είχαμε την ευκαιρία να αξιοποιήσουμε την ανεξαρτησία που μας πρόσφερε το Σύνταγμα, γυρεύαμε να απαλλαγούμε από «τα δεσμά της Ζυρίχης». Ο εθνάρχης και οι αήττητοι υπήκοοι του «ήθελον απεριόριστον ανεξαρτησίαν»… Να σπάσουν τα δεσμά. Ακόμα και όταν τα δεσμά είχαν σπάσει και οι Τουρκοκύπριοι με την ενθάρρυνση της Τουρκίας είχαν αποδεχτεί το 1972 την τροποποίηση και των 13 σημείων που πρότεινε ο Μακάριος (συμφωνία Κληρίδη – Ντενκτάς) ο λαός χειροκροτούσε τον εθνάρχη που είπε όχι στην απεριόριστο ανεξαρτησία, την πλήρη κυριαρχία και ελευθερία του.
Στο μνημειώδες έργο του, «Η Κατάθεσή μου» (Εκδόσεις «Αλήθεια», 1990, στον 3ο Τόμο, σελ. 206), ο Γλαύκος Κληρίδης, μαρτυρεί ότι στις ενισχυμένες διαπραγματεύσεις Κληρίδη – Ντενκτάς με τη συμμετοχή των συνταγματολόγων Μιχαήλ Δεκλερή από την Ελλάδα και Ορχάν Αλτικαστί από την Τουρκία, οι Τουρκοκύπριοι είχαν αποδεχθεί και τα 13 σημεία που απαίτησε να αλλάξει στο Σύνταγμα ο Μακάριος. Επέμειναν, μόνο να έχουν στις αμιγείς τουρκικές συνοικίες και οικισμούς δικούς τους δημάρχους και μουχτάρηδες. «Ο Μακάριος δεν υποχώρησε αν και οι Τουρκοκύπριοι υποχώρησαν περισσότερο αφού εγκατέλειψαν την απαίτησή τους για την ομαδοποίηση των χωριών, προκειμένου να σχηματισθούν χωριστές περιοχές τοπικής αυτοδιοίκησης για τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους…». «Η αδιαλλαξία του Μακαρίου απέτρεψε τη λύση, εμπόδισε την επιστροφή των Τουρκοκυπρίων στο κράτος και ματαίωσε την αποκατάσταση των δικαιωμάτων τους», γράφει ο Κληρίδης.
Κατά τα άλλα, δεν υπήρξαν χαμένες ευκαιρίες στο κυπριακό, όπως επαναλαμβάνουν οι επαγγελματίες αήττητοι της νήσου και όπως υποστηρίζει στη διατριβή του («Τα σχέδια λύσης του κυπριακού 1948-1978»), ο υποψήφιος κ. Χριστοδουλίδης, εξασφαλίζοντας το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1972 είναι μεταξύ των χρόνων 1948 και 1978.
