«Νέο κεφάλαιο» στις σχέσεις Κίνας – Ρωσίας: Μεσολαβητής ειρήνης με αστερίσκους ο Σι Τζινπίνγκ

Για εμβάθυνση της σινορωσικής πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας για τα επόμενα χρόνια έκαναν λόγο κατά τις χθεσινές, επίσημες συνομιλίες τους στην Μόσχα ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Κινέζος ομόλογός του, Σι Τζινπίνγκ, επιχειρώντας να στείλουν ένα αποφασιστικό μήνυμα στη Δύση, με στόχο τον περιορισμό της παγκόσμιας σφαίρας επιρροής των ΗΠΑ.

Όχημα για την περαιτέρω σύσφιξη στις σχέσεις των δύο χωρών, οι οποίες μοιράζονται το όραμα ενός πολυπολικού κόσμου αποτέλεσε το ειρηνευτικό «σχέδιο 12 σημείων» που προτείνει το Πεκίνο για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, το οποίο, ωστόσο, δεν φαίνεται κατάλληλο προς εφαρμογή στην παρούσα χρονική συγκυρία. Παρά τις διαδοχικές συνομιλίες μεταξύ των δύο ηγετών και τις αμοιβαίες φιλοφρονήσεις που αντάλλαξαν, δεν καταγράφηκε ορατή πρόοδος αναφορικά με το σχέδιο εκεχειρίας της Κίνας, όπως διαφάνηκε από τις τοποθετήσεις τους, μειώνοντας κατακόρυφα τις προσδοκίες που είχαν αφήσει να καλλιεργούνται.

President Vladimir Putin welcomed his Chinese counterpart Xi Jinping to the Kremlin Tuesday during the second day of his visit to Moscow.

Xi hailed close ties with Russia and offered closer cooperation on issues ranging from trade to technology https://t.co/LvKtmVFXKT pic.twitter.com/tmYPjx0cQH

— Bloomberg (@business) March 21, 2023

Μολονότι, ο Σι Τζιπίνγκ έκανε λόγο για «ένα νέο κεφάλαιο» ως προς την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ Πεκίνου και Μόσχας, εντούτοις τα πραγματικά αποτελέσματα δεν ανταποκρίνονται στον μαξιμαλιστικό στόχο της Κίνας, που αντιμετώπιζε την επίσκεψη του ηγέτη της στην Μόσχα ως μέρος μιας «τολμηρής πρωτοβουλίας για τη δημιουργία μιας νέας παγκόσμιας τάξης». Ανταποδίδοντας, ωστόσο, το ταξίδι, ο Κινέζος Πρόεδρος κάλεσε τον Ρώσο ομόλογό του να επισκεφθεί την Κίνα εντός του 2023, προκειμένου να συμβολίσουν την έναρξη μιας κοινής, δυναμικής τους στάσης απέναντι στη Δύση.

Το ναυάγιο του σχεδίου

Παρά τις καλές προθέσεις εκατέρωθεν, το ειρηνευτικό «σχέδιο 12 σημείων» που εκπόνησε η Κίνα δεν μπορεί να εξελιχθεί σε φόρμουλα επίλυσης του ζητήματος, καθώς απέφυγε να αγγίξει την αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων κατοχής από την ουκρανική επικράτεια. Από πλευράς του, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε πως μεγάλο μέρος του «σχεδίου των 12 σημείων» της Κίνας συμβαδίζει με την άποψη της Ρωσίας και για το λόγο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, αλλά μελλοντικής… Με την προϋπόθεση, πάντα, πως τόσο η Δύση, όσο και η Ουκρανία θα ήταν έτοιμες να αντιμετωπίσουν μια τέτοια συζήτηση. «Ωστόσο, δεν βλέπουμε τέτοια ετοιμότητα από την πλευρά τους», δήλωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ρεαλισμός για τη Ρωσία

Ταυτόχρονα, η Ρωσία εμφανίστηκε πρόθυμη να ξανακαθίσει στο τραπέζι των ειρηνευτικών συνομιλιών με την Ουκρανία, υπό την οπτική του ρεαλισμού στις διεθνείς σχέσεις. Δηλαδή, η Ουκρανία πρέπει να αποδεχθεί, κατά το Κρεμλίνο, νέες πολιτικές «πραγματικότητες», αναφορά που απαντά στην κατοχή μεγάλου μέρους των ουκρανικών εδαφών από την Μόσχα δια της προσάρτησης, από την οποία δεν εξαιρείται και η Κριμαία, η οποία πέρασε σε ρωσικό έλεγχο μετά την επιχείρηση του 2014.

While everyone is distracted with Trump’s impending arrest, President Xi just called Putin his “dear friend.”

Thanks to Joe Biden, America is divided while our two strongest adversaries are now united.pic.twitter.com/QxtibcD9RF

— Collin Rugg (@CollinRugg) March 20, 2023

Κοινή συνισταμένη για τους αναλυτές αποτέλεσε, σε κάθε περίπτωση, η συστηματική επίκληση μιας ειρηνευτικής διαδικασίας και από τους δύο ηγέτες, η οποία, ωστόσο, δεν είναι ούτε ώριμη, ούτε αποδεκτή από όλες τις πλευρές, αλλά αποτελεί το τέλειο άλλοθι για τους υψηλούς συμβολισμούς που κρύβει η επίσκεψη του Κινέζου Προέδρου τις ημέρες της επετείου προσάρτησης της Κριμαίας από τους Ρώσους.

Μπροστά σε αυτό το σκηνικό, ο Κινέζος Πρόεδρος υπεραμύνθηκε της «αμερόληπτης» στάσης της χώρας του απέναντι στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, λέγοντας πως «καθοδηγούμαστε σταθερά από τους στόχους και τις αρχές του Χάρτη του ΟΗΕ». Και πρόσθεσε: «τηρούμε μια αντικειμενική και αμερόληπτη θέση».

«Νόμιμες ανησυχίες»

Την ίδια ώρα, οι Βλαντιμίρ Πούτιν και Σι Τζιπίνγκ υπογράμμισαν ότι «πρέπει να γίνουν σεβαστές οι νόμιμες ανησυχίες για την ασφάλεια όλων των χωρών», περιγράφοντας προς την πλευρά του ΝΑΤΟ πως «όλες οι κινήσεις που οδηγούν σε εντάσεις και την παράταση των μαχών για να αποτραπεί η επιδείνωση της κρίσης ή ακόμη και να βγει εκτός ελέγχου».

Σε τεχνικό επίπεδο, οι κινεζικές διακηρύξεις περί του «θετικού ρόλου» της Κίνας στην ειρηνευτική διαδικασία παρέμειναν ασαφείς, καθώς ο Σι Τζιπίνγκ δεν άνοιξε τα χαρτιά του αναφορικά με το εάν θα διαδραματίσει ο ίδιος ρόλο διαμεσολαβητή, ενισχύοντας τη διεθνή εντύπωση περί ταξιδιού ενδυνάμωσης περισσότερο των οικονομικών δεσμών Ουάσιγκτον και Πεκίνου. Αντίθετα, στις διμερείς συζητήσεις επανήλθαν πολλές φορές οι «σοβαρές ανησυχίες» τους για τις στρατιωτικές δραστηριότητες των Ηνωμένων Πολιτειών, χαρακτηρίζοντάς τες απειλή για «ολόκληρες περιοχές». Στην κατεύθυνση αυτή, οι δύο ηγέτες «έδειξαν» προς την πλευρά του Ινδο- Ειρηνικού, εκφράζοντας την αντίθεσή τους στην πρόσφατη συμφωνία ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου και Αυστραλίας, για την προμήθεια πυρηνοκίνητων υποβρυχίων τα επόμενα χρόνια.

Απαντώντας εμμέσως στη λογική των συμμαχιών, ο Κινέζος Πρόεδρος υποστήριξε πως οι διμερείς εμπορικές σχέσεις της Κίνας και της Ρωσίας «έχουν ξεπεράσει πολύ τις διμερείς σχέσεις και είναι ζωτικής σημασίας για τη σύγχρονη παγκόσμια τάξη πραγμάτων και τη μοίρα της ανθρωπότητας». Αντίστοιχα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξήγησε χθες πως οι «σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας έχουν φτάσει στο «ύψιστο σημείο σε ολόκληρη την ιστορία των δύο χωρών μας».

Πάντως, η τριήμερη επίσκεψη του Κινέζου εν μέσω Μάρτη, η οποία αρχικά τοποθετούνταν στα τέλη Απριλίου, εντείνει τους φόβους τυχόν εμπλοκής του Πεκίνου με πιο δυναμικό τρόπο στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, μέσω της παροχής στρατιωτικού εξοπλισμού. Κίνητρο της Κίνας θα μπορούσε να αποτελέσει η προσπάθεια διατήρησης του καθεστώτος Πούτιν στη Ρωσία, καθώς τυχόν ανατροπή του δεν αποκλείεται να θέσει τη Ρωσία, υπό δυτική τροχιά. «Όλες οι συνομιλίες μας σήμερα και χθες σε ένα προς ένα σχήμα και με αντιπροσωπείες ήταν επιτυχείς και διεξήχθησαν σε φιλικό κλίμα» παρατήρησε ο Βλαντιμίρ Πούτιν προς τα ΜΜΕ. Στο ίδιο μήκος κύματος, «έχω χτίσει μια στενή σχέση με τον Πρόεδρο Πούτιν τα τελευταία 10 χρόνια» παραδέχτηκε ο Σι Τζιπίνγκ, συμπληρώνοντας πως «συμφωνήσαμε ότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο εθνών μας ξεπερνούν πολύ τους εαυτούς μας. Είναι ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια τάξη και το μέλλον και το πεπρωμένο όλης της ανθρωπότητας».

Το ευχάριστο κλίμα μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου ήρθε να υπογραμμίσει υπό την πολεμική οπτική το ΝΑΤΟ, ως ενήμερο ότι η Ρωσία πιθανότατα ζήτησε θανατηφόρα βοήθεια από την Κίνα για να ενισχύσει τον πόλεμο της Μόσχας στην Ουκρανία. «Δεν έχουμε δει καμία απόδειξη ότι η Κίνα παραδίδει θανατηφόρα όπλα στη Ρωσία, αλλά έχουμε δει κάποια σημάδια ότι αυτό ήταν αίτημα της Ρωσίας και ότι αυτό είναι ένα θέμα που εξετάζεται στο Πεκίνο από τις κινεζικές αρχές» τόνισε χθες ο Γενικός Γραμματέας της συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ. «Η Κίνα δεν πρέπει να παρέχει θανατηφόρα βοήθεια στη Ρωσία. Αυτό θα ήταν η υποστήριξη ενός παράνομου πολέμου», προειδοποίησε για άλλη μια φορά ο Γ.Γραμματέας του ΝΑΤΟ.