Εμπορία προσώπων: 14 καταδίκες σε ένα χρόνο – Η κατάσταση στην Κύπρο

Η εμπορία προσώπων είναι μια δύσκολα ελεγχόμενη μορφή εγκλήματος που μαστίζει σε παγκόσμιο επίπεδο και οι διάφορες του μορφές είναι αυτές που καθιστούν δύσκολη την αντιμετώπιση της. Αποτελεί τη σύγχρονη μορφή σκλαβιάς η οποία εξουθενώνει το θύμα ψυχικά και ηθικά, μέσω διαφόρων μορφών εξαναγκασμού.

Το ανυποψίαστο θύμα, ελέγχεται από τους διακινητές, με τη χρήση απάτης, παραπλανησης, απειλών, χρήσης βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, στρατολογείται, μεταφέρεται και στεγάζεται σε ακατάλληλα καταλύματα, με δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης. Σε αρκετές περιπτώσεις τα θύματα προτρέπονται σε καταναγκαστική εργασία επτά μέρες την εβδομάδα, να παρέχουν σεξουαλικές υπηρεσίες, τη συμμετοχή τους σε παράνομες δραστηριότητες ή την αφαίρεση οργάνων, ενώ παράλληλα στερούνται των προσωπικών τους εγγράφων και η  λύση να ξεφύφουν από τους διακινητές τους φαντάζει εξωπραγματική.

Κύρια αίτια της εμπορίας προσώπων, αποτελεί η ζήτηση και το κέρδος. Σε μια κοινωνία όπου η ζήτηση για σεξουαλικές υπηρεσίες ολοένα «ανθίζει» και όπου το χρηματικό κέρδος φαντάζει εύκολη λύση για την καταπολέμηση της φτώχειας, έχει ως αποτέλεσμα την παράνομη διακίνηση προσώπων από οργανωμένα κυκλώματα για την επίτευξη του σκοπού αυτού.

Γενικώς, η οικονομική εξαθλίωση είναι η αρχή της αλυσίδας εκμετάλλευσης, αφού από εκεί, ακολουθεί ο κοινωνικός αποκλεισμός, η έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση, η έλλειψη ευκαιριών και η ανεργία. Η ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβλέπονται.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurostat, η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων εμπορίας προσώπων είναι γυναίκες και ανήλικα κορίτσια ενώ οι μετανάστες είναι σε μεγάλο ποσοστό, θύματα καταναγκαστικής και εκμεταλλευτικής εργασίας.

Η Υπεύθυνη του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων στην Κύπρο, Ελένη Μιχαήλ, μίλησε για το ζήτημα που μαστίζει όχι μόνο ανά το παγκόσμιο αλλά και στην ευρύτερη Κύπρο. Μεταξύ άλλων απαντά στις ερωτήσεις του πως γίνεται η διαχείρηση ενός θύματος, για την στελέχωση του ΓΚΕΠ, για το θέμα αναστολής των υποθέσεων και για το πως μπορεί να βοηθήσει ένας συνάνθρωπος στην αντιμετώπιση της εμπορίας.

Γιατί υπάρχει το φαινόμενο της εμπορίας προσώπων στην Κύπρο; Όπως ανέφερε η κ. Μιχαήλ, «γενικότερα, το αδίκημα της εμπορίας προσώπων είναι μία σύγχρονη – εκλεπτυσμένη σε αρκετές περιπτώσεις- μορφή σκλαβιάς, με στόχο τηνεκμετάλλευση των ανθρώπων με οποιονδήποτε τρόπο. Απώτερος στόχος των διακινητών είναι το κέρδος από την εκμετάλλευση, το οποίο τους επιφέρει η εκμετάλλευση των θυμάτων.

«Αυτός είναι και ο κύριος λόγος της μετάλλαξης του αδικήματος, για να διαφεύγει του Νόμου και να συνεχίζεται η εκμετάλλευση η οποία επιφέρει τα κέρδη στους διακινητές», προσθέτει η κυρία Μιχαήλ.

«Αυτό συμβαίνει και στην Κύπρο, με τον εντοπισμό ευάλωτων ατόμων και την εκμετάλλευση τους. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για επίτευξη του σκοπού ποικίλουν, βία οποιασδήποτε μορφής, απειλή, εξαπάτηση, εκμετάλλευση θέση εξουσίας από τον δράστη ή ευάλωτης θέσης του θύματος».

«Λόγω ακριβώς, του κυριότερου χαρακτηριστικού της εμπορίας προσώπων, ως οργανωμένο και διεθνικό έγκλημα, η αντιμετώπιση του άπτεται Διεθνών ή/και Ευρωπαϊκών Συμβάσεων/Οδηγιών».

«Η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται σε πλήρη εναρμόνιση με το Ευρωπαϊκό και Διεθνές κεκτημένο και συνεργάζεται σχεδόν σε όλες τις υποθέσεις με άλλες χώρες, μέσω των καναλιών της Εuropol και Interpol. Στις πλείστες περιπτώσεις, αυτό είναι επιβεβλημένο, γιατί είτε τα θύματα, είτε γιατί οι δράστες είναι αλλοδαποί» καταλήγει.

Έστειλε 33χρονη στο νοσοκομείο

Πρόσφατη υπόθεση εμπορίας προσώπων που είδε το φως της δημοσιότητας, αφορά μεταξύ άλλων τη σύλληψη 37χρονου ελληνοκύπριου, ο οποίος προσέλαβε 33χρονη από το Νεπάλ για γεωργική απασχόληση. Το θύμα είχε αφιχθεί στην Κύπρο πριν δύο μήνες και ενώ μετά από ένα μήνα, ξεκίνησε να βιώνει τον εφιάλτη. Σύμφωνα με πληροφορίες του γραφείου καταπολέμησης εμπορίας προσώπων, το θύμα είχε μεταφερθεί στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού από τον διακινητή/εργοδότη της.

Το θύμα , αφού έλαβε εξιτήριο μεταφέρθηκε σε καταφύγιο θυμάτων εμπορίας. Ο εργοδότης τέθηκε υπό κράτηση για τα υπο διερεύνηση αδικήματα της εμπορίας προσώπου με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, βιασμό και άσεμνη επίθεση.

Η διαχείριση των θυμάτων

Η διαχείριση των θυμάτων σύμφωνα με την Υπεύθυνη Καταπολέμησης της Εμπορίας, «η διαχείριση των θυμάτων γίνεται από ένα οργανωμένο πλαίσιο υπηρεσιών / φορέων του κυβερνητικού και μη κυβερνητικού τομέα. Ο συντονισμός των ενεργειών και η συνεργασία μεταξύ τους, διασφαλίζει την ορθή ασφάλεια, προστασία και στήριξη του θύματος, με σκοπό την ομαλή επανένταξη του στην κοινωνία και την συνεργασία του με τις διωκτικές αρχές.

Μεταξύ άλλων προσθέτει, «Αυτό επιτυγχάνεται στο πλαίσιο εφαρμογής της πολυθεματικής και θυματοκεντρικής προσέγγισης».

«Αν και στόχος μας ως Αστυνομία, είναι η ποινική δίωξη των δραστών, εντούτοις προτεραιότητα δίνεται στην αποκατάσταση των θυμάτων και στην κοινωνική επανένταξή του», είπε η ίδια.

Οι μορφές και οι μέθοδοι

«Οι συχνότερες μορφές εμπορίας προσώπων που συναντούμε στην Κύπρο είναι η σεξουαλική, η εργασιακή εκμετάλλευση και η εξώθηση στην διάπραξη αδικημάτων. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι διακινητές για να μην γίνουν αντιληπτοί από τις διωκτικές αρχές είναι ευφάνταστες, σύγχρονες και στοχευμένες», εξηγεί η κ. Μιχαήλ.

Για το εάν υπάρχει η επαρκής στελέχωση του ΓΚΕΠ (Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων) για να ανταποκριθεί στην πάταξη του εγκλήματος η ίδια, σημειώνει πως «το τελευταίο διάστημα, το ΓΚΕΠ ενισχύθηκε με δύο επιπρόσθετα μέλη και  αντικαταστάθηκαν τρία παλαιότερα. Η προσπάθεια συνεχίζεται για να ανταποκριθούμε ικανοποιητικά, με βάση τους διαθέσιμους πόρους. Στο πλαίσιο αυτό, μέσω διαρκών εκπαιδεύσεων επιχειρείται η συνεχής αναβάθμιση της κατάρτισης και την εξειδίκευσης των μελών του ΓΚΕΠ, αλλά και άλλων μελών της Αστυνομίας, τόσο σε θέματα πρόληψης και διερεύνησης υποθέσεων εμπορίας προσώπων, όσο και σε θέματα αναγνώρισης και στήριξης των θυμάτων». 

14 καταδίκες στα κυπριακά δικαστήρια σε ένα χρόνο

Από τον περασμένο Ιούλιο μέχρι σήμερα, προέκυψαν συνολικά 14 καταδίκες στα κυπριακά Δικαστήρια.

«Να σημειώσουμε ότι χάρη στη δουλειά των μελών του ΓΚΕΠ, από τον περασμένο Ιούλιο μέχρι σήμερα, πετύχαμε συνολικά 14 καταδίκες στα κυπριακά Δικαστήρια,  σχετικά με υποθέσεις εμπορίας προσώπων. Σε κάποιες από αυτές μάλιστα επιβλήθηκε πολυετής ποινή φυλάκισης. Την ίδια στιγμή υπό εκδίκαση ενώπιον Δικαστηρίου, βρίσκονται άλλες περίπου 30 υποθέσεις εμπορίας προσώπων».

Οι λόγοι αναστολής υποθέσεων

Τα θύματα λόγω καθυστέρησης της εκδίκασης φεύγουν στις χώρες τους με αποτέλεσμα οι κατηγορούμενοι να αθωώνονται . Για τους χειρισμούς που γίνονται ούτως ώστε να παρουσιάζονται τα θύματα στις δίκες η Υπεύθυνη καταπολέμησης της εμπορίας προσώπων αναφέρει ότι «σίγουρα, είναι μία από τις σοβαρότερες αιτίες αναστολής των υποθέσεων, αφού λόγο της απουσίας του θύματος δεν ήταν δυνατή η αντεξέταση του ενώπιον του Δικαστηρίου. Οι διαδικασίες πλέον είναι φιλικές προς το θύμα και αυτό γιατί στοχεύουν στην ορθή στήριξη και ενδυνάμωση του, για να καταστεί δυνατή η μαρτυρία του ενώπιον του Δικαστηρίου».

«Υπάρχουν απτά παραδείγματα μαρτυρίας των θυμάτων, σε δύο πολύ σοβαρές υποθέσεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Σε αυτές τις υποθέσεις, υπήρξε ορθή στήριξη των θυμάτων, από την Αστυνομία, τις ΥΚΕ, τις ΥΨΥ και τις ΜΚΟ. Επίσης, από πλευράς Εισαγγελίας, υποβλήθηκαν αιτήματα προς το Δικαστήριο, για διεξαγωγή της διαδικασίας κεκλεισμένων των θυρών και την προσαγωγή της μαρτυρίας του θύματος, μέσω κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης, πράγμα που συνέβαλε θετικά στην τελική έκβαση της υπόθεσης και στην καταδίκη των δραστών» προσθέτει.

«Είναι δύο πολύ χαρακτηριστικές περιπτώσεις, όπου η συνεργασία των εμπλεκομένων υπηρεσιών/φορέων  λειτούργησε στον μέγιστο βαθμό και τα θύματα αφού εμπιστεύτηκαν το πλαίσιο μας, επέστρεψαν στην Κύπρο, για να μαρτυρήσουν ενώπιον του Δικαστηρίου».

Τι μπορεί να κάνει κάποιος που έχει αντιληφθεί ότι ένας συμπολίτης του είναι θύμα εμπορίας;

Η Αστυνομία στα πλαίσια εκσυγχρόνισης των διαδικασιών, λειτούργησε την 4ψήφια τηλεφωνική γραμμή «1497», για ανώνυμες ή επώνυμες πληροφορίες από πολίτες, που σχετίζονται με την εμπορία προσώπων.

Σύντομα, αναμένεται η λειτουργία πλατφόρμας στην ιστοσελίδα της Αστυνομίας για επίσης ανώνυμες ή επώνυμες πληροφορίες από πολίτες.