«Απαράδεκτες οι τουρκικές κινήσεις στην Κύπρο, αλλά η ΕΕ δεν μπορεί να αναλάβει πιο ισχυρή δράση»

Είναι δύσκολο για την Ευρώπη να αναλάβει αυτή τη στιγμή μια πιο ισχυρή δράση κατά της Τουρκίας, καθώς η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, και η Τουρκία αποτελεί σύμμαχο στο ΝΑΤΟ, που προσπαθεί να παίξει έναν διαμεσολαβητικό ρόλο, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Πρέσβης της Τσεχίας στην Κύπρο, Βλαντιμίρ Νέμετς.

Σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ, ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας της ΕΕ από την Τσεχική Δημοκρατία την 1η Ιουλίου 2022, ο κ. Νέμετς χαρακτήρισε απαράδεκτη την τουρκική θέση υπέρ της λύσης δυο κρατών στην Κύπρο, και εξήρε την πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη, για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), με στόχο να ανοίξει ο δρόμος για επανέναρξη των συνομιλιών για λύση του Κυπριακού. Σημείωσε, ακόμη, πως τα όσα πράττει η Τουρκία κατά της Κύπρου δεν είναι αποδεκτά.

Ερωτηθείς για το γεγονός ότι η ΕΕ δεν έχει υιοθετήσει μέτρα κατά της Τουρκίας, παρά τις προκλητικές της ενέργειες κατά της Κύπρου, τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα, όπως έπραξε με τη Ρωσία μετά την επίθεσή της κατά της Ουκρανίας, ο Τσέχος Πρέσβης είπε πως «το να μιλάμε για κυρώσεις κατά της Τουρκίας είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα. Είναι ένα αρκετά εκρηκτικό ζήτημα, γιατί η Τουρκία είναι σύμμαχος στο ΝΑΤΟ. Έτσι είναι δύσκολο να γίνει αυτό και νομίζω ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες κάνουν τα πάντα για να το αποφύγουν».

«Αλλά είναι κάτι που μπορεί να γίνει σε μια συγκεκριμένη συγκυρία. Εάν οι προειδοποιήσεις δεν είναι αρκετές, μπορούμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε για πιο ισχυρά μηνύματα προς την Τουρκία, αλλά η κατάσταση τώρα δεν είναι πολύ καλή για μια τέτοια κίνηση, γιατί τώρα αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις από τον πόλεμο. Βρισκόμαστε σε μια δύσκολη κατάσταση και η Τουρκία προσπαθεί να παίξει τον ρόλο του μεσολαβητή», πρόσθεσε.

Έτσι, συνέχισε, «είναι δύσκολο τώρα κάνουμε πιο ισχυρά βήματα κατά της Τουρκίας. Ίσως στο μέλλον, όταν η κατάσταση είναι καλύτερη με τη μετανάστευση, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, να μπορούμε να σκεφτούμε για πιο ισχυρές δράσεις κατά της Τουρκίας, λόγω της κατοχής εδώ και των προκλήσεων στη Μεσόγειο», είπε ο κ. Νέμετς.

Πρόσθεσε πως «τώρα δεν είναι η καλύτερη στιγμή για να ληφθούν πιο ισχυρές δράσεις από αυτές που έχουμε λάβει. Το τι έχει πει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το μάξιμουμ που μπορούμε να κάνουμε τώρα στο πλαίσιο της διαχείρισης των σχέσεων της ΕΕ με την Τουρκία».

Την ίδια ώρα, ο Τσέχος Πρέσβης είπε πως τα όσα πράττει η Τουρκία κατά της Κύπρου δεν είναι αποδεκτά. «Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να αναπτύξουμε μια μόνιμη πίεση πάνω στην Τουρκία και να επαναλαμβάνουμε σε αυτήν ότι παραβιάζει το ψηφίσματα των ΗΕ, παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και ότι δεν είμαστε ευχαριστημένοι με αυτό και δεν μπορούμε να το αποδεχτούμε», ανέφερε.

Πρόσθεσε πως από την άλλη πλευρά υπάρχει οικονομική συνεργασία με την Τουρκία και «έτσι τώρα που χάνουμε τη ρωσική αγορά είναι δύσκολο να αναλάβουμε πιο ισχυρή δράση κατά της Τουρκίας με αυτή την κατάσταση, όταν χρειάζεται να ψάξουμε για νέες αγορές».

Ερωτηθείς για τη θέση της τουρκικής πλευράς υπέρ λύσης δυο κρατών στην Κύπρο, ο κ. Νέμετς είπε πως αυτό είναι κάτι απαράδεκτο και εξέφρασε εκτίμηση για το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έχει εισηγηθεί μια σειρά από ΜΟΕ.

«Αυτό είναι ένα πολύ θετικό βήμα, κατά την άποψή μου. Δεν ανέμενα ότι η αντίδραση από την άλλη πλευρά θα ήταν ‘είναι ωραία, ας τα δεχτούμε’, αλλά ανέμενα τουλάχιστον κάτι θετικό, να πουν αυτό είναι καλό, αυτό δεν είναι καλό, αυτό μπορεί να συζητηθεί κλπ. Αλλά η αντίδραση ήταν απολύτως αδιανόητη για εμένα, να πουν όχι σε όλα. Και λυπάμαι για αυτό, καθώς σίγουρα δεν θα ανοίξει τον δρόμο για επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», είπε ο Πρέσβης της Τσεχικής Δημοκρατίας.

Ανέφερε πως είχε την ελπίδα ότι η πρόταση του Προέδρου Αναστασιάδη μπορεί να σήμαινε μια νέα κίνηση προς την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. «Φοβάμαι ότι μέχρι τις εκλογές στην Τουρκία, τον Ιούνιο του χρόνου, τίποτε δεν θα συμβεί, γιατί όλα αυτά καθοδηγούνται από την Τουρκία και όχι από τους Τουρκοκύπριους», επεσήμανε.

Ο κ. Νέμετς είπε πως το πολιτικό σύστημα στην Κύπρο μετά τη λύση πρέπει να είναι ομοσπονδιακό ή κάτι σαν αυτό, και όχι μια διαιρεμένη χώρα. «Δεν μπορώ να φανταστώ μια λύση δυο κρατών. Αυτό είναι επικίνδυνο για την ίδια την Ευρώπη. Αυτή η πρόταση στοχεύει στην ένωση του βόρειου τμήματος του νησιού με την Τουρκία, γιατί οικονομικά αυτό πολύ δύσκολα μπορεί να επιβιώσει στον κόσμο της παγκοσμιοποίησης. Έτσι δεν είναι αποδεκτή από την κυπριακή Κυβέρνηση και τη διεθνή κοινότητα, και όλοι το γνωρίζουν αυτό, και όλοι οι παίκτες λένε πως δεν μπορεί να εφαρμοστεί», πρόσθεσε.

«Αλλά η Τουρκία παίζει αυτό το χαρτί. Το θέμα είναι πως αντιδρούμε σε αυτό. Όλοι λέμε όχι, η Ευρώπη λέει όχι και οι εγγυήτριες δυνάμεις, με εξαίρεση την Τουρκία ασφαλώς», είπε.

Ανέφερε ακόμη πως ο κόσμος βρίσκεται τώρα σε μια μεταβολή και αυτό μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία για την Κύπρο να γίνει μέρος μιας ευρύτερης επίλυσης θεμάτων. «Αλλά είναι αδύνατο να υπάρξει μια λύση δυο κρατών», υπογράμμισε.

Ερωτηθείς για τον ρόλο της ΕΕ στις προσπάθειες για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, ο Πρέσβης της Τσεχίας είπε πως «κάνουμε ό,τι μπορούμε. Ο κύριος στόχος είναι να σταματήσουμε την επιθετικότητα και να τερματίσουμε τον πόλεμο. Η Ρωσία πρέπει να γνωρίζει ότι είμαστε δυνατοί γιατί είμαστε ενωμένοι και συμπαραστεκόμαστε στην Ουκρανία».

Επεσήμανε πως «όλες οι δράσεις που αναλαμβάνει η ΕΕ πρέπει να είναι το αποτέλεσμα μιας συναίνεσης μεταξύ των κρατών μελών».

Ο κ. Νέμετς είπε πως το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «έδειξε ξεκάθαρα ότι το εννοούμε αυτό και δώσαμε καθεστώς υποψήφιας χώρας στην Ουκρανία, κάτι που αποτελεί σημαντικό μήνυμα προς τη Ρωσία ότι η Ουκρανία είναι και θα είναι μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας. Γνωρίζω πως αυτό δεν θα τερματίσει τον πόλεμο, αλλά δίνει δύναμη και ενθαρρύνει του Ουκρανούς», πρόσθεσε.

Ερωτηθείς για τις προτεραιότητες της Τσεχικής Προεδρίας της ΕΕ, ο κ Νέμετς κατ’ αρχάς μίλησε για το μότο της Προεδρίας που είναι “Europe as a Task: Rethink, Rebuild, Repower” (Η Ευρώπη ως Αποστολή: Ξανασκεφτείτε, Ανοικοδομείστε, Ανανεωθείτε Ενεργειακά), υπενθυμίζοντας πως τη δεκαετία του 90 ο τότε Πρόεδρος της χώρας του, Βάτσλαβ Χάβελ, μίλησε για την Ευρώπη ως ένα καθήκον, μια αποστολή.

Και αυτό το μότο συνεχίζει να είναι επίκαιρο σήμερα, λέγοντας πως η Ευρώπη χρειάζεται να ξανασκεφτεί, να ανοικοδομήσει και να ανανεωθεί ενεργειακά, και αυτή είναι η αποστολή και η ευθύνη μας, πρόσθεσε.

Ο Τσέχος Πρέσβης εξήγησε πως το να ξανασκεφτεί η Ευρώπη αφορά την πολιτική κατάσταση και τις πολιτικές αλλαγές σε όλα τα κράτη μέλη. Το να ανοικοδομήσει, είπε, «σημαίνει τη φυσική ανοικοδόμηση των θεσμών της ΕΕ και με αυτό τον τρόπο ξεκινούμε να καταπιανόμαστε και με την κατάσταση στην Ουκρανία, καθώς αυτό θα σημαίνει επίσης την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Η ενεργειακή ανανέωση (Repower) αποτελεί ένα γνωστό πρόγραμμα της ΕΕ που σημαίνει να διακοπούν οι προμήθειες αερίου και πετρελαίου από τη Ρωσία, καθώς και να ενδυναμωθούν οι αμυντικές ικανότητες και δυνατότητες», ανέφερε.

Ο κ. Νέμετς είπε πως οι προτεραιότητες της Τσεχικής Προεδρίας αφορούν πέντε εμβληματικούς τομείς, την Ουκρανία, την Ενέργεια, την άμυνα, την οικονομία και τη δημοκρατία.

Υπογράμμισε πως η ΕΕ υποστηρίζει την κυριαρχία της Ουκρανίας με όλα τα μέσα «και προωθούμε την αλληλεγγύη της ΕΕ με την Ουκρανία».

Για την Ενέργεια είπε πως το θέμα αφορά τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία στον ενεργειακό τομέα, προσθέτοντας πως αυτό αποτελεί κλειδί για την οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ. «Θα χρειαστεί να διαφοροποιήσουμε τις πηγές, και ασφαλώς, εάν είναι δυνατόν, να μετριάσουμε το αρνητικό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο από τις ενεργειακές τιμές», πρόσθεσε.

Ανέφερε πως ο τομέας της άμυνας έχει να κάνει με την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων, περιλαμβανομένης της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, με την ενδυνάμωση της συνεργασίας της ΕΕ με το ΝΑΤΟ κλπ.

Για την οικονομία, ο Τσέχος Πρέσβης είπε πως «δυστυχώς φαίνεται ότι με έναν πρωτόγνωρα ψηλό πληθωρισμό η ύφεση κάνει την εμφάνισή της».

«Θα πρέπει να καταπολεμήσουμε τον πληθωρισμό και να ενισχύσουμε την αυτάρκεια, να εμβαθύνουμε την εσωτερική αγορά και να επιταχύνουμε τις διαπραγματεύσεις με όμορες χώρες ή χώρες που είναι έτοιμες να κάνουν συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ. Τώρα χάνουμε τη μεγάλη ρωσική αγορά και θα πρέπει να την αντικαταστήσουμε με νέους οικονομικούς και εμπορικούς δεσμούς με άλλους εταίρους», είπε ο κ. Νέμετς.

Πρόσθεσε πως «η δημοκρατία αφορά την ανθεκτικότητα των δημοκρατικών θεσμών. Περιλαμβάνει το κράτος δικαίου, την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, τη διαφάνεια, τον ανοικτό διάλογο με τους πολίτες κλπ. Έτσι θα επικεντρωθούμε επίσης στη συνέχεια της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης».

Ερωτηθείς για τον ρόλο της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και ενεργειακών έργων, όπως ο EastMed, στη διασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας στην Ευρώπη, ο Τσέχος Πρέσβης είπε πως αυτό είναι «κάτι που λαμβάνεται υπόψη στις διαβουλεύσεις μας για το μέλλον της ενεργειακής ανεξαρτησίας».

«Θεωρώ ότι θα πρέπει να ξανασκεφτούμε για την απόδοση ορισμένων έργων, περιλαμβανομένου του αγωγού από κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη. Θεωρώ ότι αυτό το έργο δεν είναι νεκρό. Ασφαλώς η κατάσταση είναι δυναμική και κανείς δεν ξέρει πως θα είναι ένα ή δυο χρόνια αργότερα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το κρατήσουμε ανοικτό», πρόσθεσε.

Επεσήμανε πως οποιεσδήποτε εξελίξεις εξαρτώνται από τις συμφωνίες για τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες, τις διαφορές με γείτονες και τη συνεργασία με άλλους. «Νομίζω ότι είναι σημαντικό να το έχουμε αυτό κατά νου και να σκεφτούμε όλες τις πιθανότητες, για το πώς να χρησιμοποιήσουμε το αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο», πρόσθεσε.

Ερωτηθείς για το μεταναστευτικό και τις χώρες της πρώτης γραμμής, όπως την Κύπρο, που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση, ο Τσέχος Πρέσβης είπε πως «παρακολουθούμε την κατάσταση στη Μεσόγειο».

Σημείωσε δε τα όσα αναφέρονται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου, όπως είπε, υπήρξε προειδοποίηση προς την Τουρκία να σεβαστεί την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών μελών της Ένωσης, και σημείωσε πως αυτό ξεκάθαρα αφορά την Κύπρο.

«Αυτό αποτελεί μια προειδοποίηση προς την Τουρκία ότι πρέπει να συμπεριφερθεί ως εταίρος και ως σύμμαχος στο ΝΑΤΟ», πρόσθεσε.

Τόνισε τη σημασία της αλληλεγγύης και επεσήμανε πως «θα εστιάσουμε σε αυτό ώστε να είναι ένα από τα κύρια σημεία των δραστηριοτήτων μας κατά τη διάρκεια της Προεδρίας. Δεν ξεχνούμε το πρόβλημα εδώ γιατί το παρακολουθούμε. Γνωρίζουμε τι συμβαίνει, πώς οι παράνομοι μετανάστες διακινούνται δια μέσου της Πράσινης Γραμμής. Η Πράγα ενημερώνεται για αυτό το θέμα πολύ καλά», σημείωσε.